De binnenvaart en de pleziervaart krijgen te maken met concrete doelstellingen voor emissievrij varen. Met de groeiende aandacht voor gezondheid, leefbaarheid en de energietransitie vraagt de sector om slimme laadinfrastructuur voor pleziervaart, binnenvaart en passagiersvaart.

Waarom verduurzaming van de vaart nú belangrijk is

De Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens streeft naar 40–50 % minder CO₂-uitstoot in 2030 vergeleken met 2015. Bovendien moeten er in datzelfde jaar minimaal 150 emissieloze binnenvaartschepen in de vaart zijn en moet de sector in 2050 nagenoeg volledig emissievrij opereren.

Met de komst van de Alternative Fuels Infrastructure Regulation (AFIR) zijn de belangrijkste Europese zeehavens verplicht om vanaf 2030 90% van de aangelopen schepen van walstroom te voorzien. Daarbij gaat het om Netwerken voor vervoer en transport (TEN-T) die de afgelopen drie jaar een bepaald minimumaantal aanlopen ontvingen van zeegaande containerschepen of passagiersschepen groter dan 5.000 brutoton.

De binnenvaart is verantwoordelijk voor circa 13% van de nationale uitstoot van stikstofoxiden (NOx), schadelijke stikstofverbindingen die ontstaan bij verbranding van brandstof en de luchtkwaliteit aantasten (zie Cbs.nl). Het terugdringen van deze emissies is cruciaal om de lucht schoner te maken en waterwegen te beschermen. Toch blijft de adoptie van elektrisch varen achter. ElaadNL concludeert dat, zelfs in een optimistisch scenario, de sector de klimaatdoelen niet haalt zonder een forse versnelling van laadinfrastructuur voor pleziervaart en binnenvaart.

Concrete cijfers, subsidies en beleid

Nationaal bestaan er al diverse subsidieregelingen en wordt ingezet op de verdere uitrol van batterij-elektrisch varen. Om de transitie naar een duurzame binnenvaartvloot te versnellen, werkt Nederland in Europees verband samen met de EU en de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) aan een Duurzaamheidsfonds.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft met de Tijdelijke Subsidieregeling Elektrificatie Binnenvaartschepen €15,1 miljoen beschikbaar gesteld om binnenvaartschepen te bouwen of om te bouwen zodat zij volledig elektrisch kunnen varen binnen het Zero Emission Services (ZES) concept(Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart). De subsidie is bedoeld voor de installatie van elektrische voortstuwingssystemen en de benodigde aanvullende componenten. Batterijcontainers en verbrandingsmotoren zijn uitgesloten.

Zero Emission Services (ZES)
Bron: Zero Emission Services

Nationaal Groeifonds

Daarnaast ondersteunt het Nationaal Groeifonds de zero-emissie binnenvaart (Overheid.nl). De bijdrage uit het Nationaal Groeifonds is bedoeld om de onrendabele top te overbruggen. Met deze financiering worden tussen nu en 2026 72 batterijcontainers, 14 laadstations en 45 schepen in gebruik genomen. Dit aantal wordt gezien als het minimale schaalniveau om een duurzame businesscase te realiseren, waarna de verdere groei naar verwachting ook zonder subsidie kan worden voortgezet.

Een modulaire (hybride-)elektrische aandrijving voor binnenvaartschepen is technisch haalbaar. Dit blijkt uit een marktanalyse.Wel blijven energiedichtheid en standaardisatie belangrijke uitdagingen (RVO.nl).

Voorbeeldprojecten duurzaam varen

EVConsult werkt actief aan projecten die de transitie in de vaartsector versnellen. Een aantal projecten die we gedaan hebben:

  • Begeleiden van de bestuurlijke besluitvorming in Amsterdam voor de uitstootvrije zone pleziervaart, passagiersvaart en transportvaartuigen.
  • Begeleiden de Europese aanbesteding voor de realisatie van 300 walstroompunten, met een uitbreidingsmogelijkheid naar 1.500.
  • Ondersteuning van provincies en gemeenten, zoals in Friesland en Zuid-Holland, bij de verduurzaming van veerdiensten en binnenvaart. Daarbij voerden we onder andere total cost of ownership (TCO) analyses uit van de IJveren en vergelijkingen tussen diesel en elektrisch.
  • Verkenning walstroom- en laadvoorziening plezier- en passagiersvaart: handreiking voor NAL-regio’s” (in opdracht van I&W)

Uitdagingen in de sector

  • Hoge investeringskosten en lang afschrijvingsschema: Dieselmotoren worden vaak pas na 15–20 jaar vervangen, waardoor vervroegde elektrificatie kostbaar is, zie ElaadNL.
  • Kip-ei probleem: Zonder voldoende laadinfrastructuur stappen schippers minder snel over; investeerders wachten juist op meer vraag.
  • Gebrek aan standaardisatie: Verschillende aansluitingen en exploitatiesoftware maken opschaling traag en gefragmenteerd.

Duurzaam varen als kans

Gelukkig zijn er ook volop kansen. Internationaal groeit het aanbod van elektrische schepen, onder meer vanuit Noorwegen en China. Dat versnelt de ontwikkeling en drukt de prijs. Bovendien verbetert elektrisch varen de leefomgeving: stiller en schoner waterverkeer stimuleert recreatie en de vitaliteit van steden en dorpen.

Voor overheden ligt hier een uitgelezen kans om met beleid, subsidies en regie toekomstbestendige infrastructuur te realiseren. EVConsult ondersteunt hierbij als kennishub én uitvoerder.

Wat EVConsult voor jou kan betekenen

EVConsult ondersteunt overheden, havens en watersportverenigingen met advies en uitvoering binnen drie pijlers. Wij hebben onder andere ervaring met projecten in Amsterdam, Friesland en de Randstad.

Strategie & beleid

  • Ontwikkeling van strategieën voor emissievrije zones (pleziervaart, passagiersvaart, transport en veren).
  • Begeleiding bij bestuurlijke besluitvorming en afstemming met waterbeheerders.

Aanbesteding & inkoop

  • Opstellen en begeleiden van aanbestedingen voor walstroomvoorzieningen en exploitatiesoftware óf inschrijven op aanbestedingen.
  • Borging van AFIR-conformiteit (wetgeving die eisen stelt aan de functionaliteit en veiligheid van laadpalen in de EU) en OCPP 2.0.1-compatibiliteit (een standaard voor de communicatie tussen laadstations en backend systemen).

Project- & procesmanagement

  • Van implementatie tot monitoring en opschaling van laadinfra-projecten.
  • Koppeling met netbeheerders en integratie met bestaande systemen.

Onze toegevoegde waarde? EVConsult heeft meer dan 15 jaar ervaring op het gebied van laadinfrastructuur, werkt nauw samen met netbeheerders en beschikt over diepgaande kennis van zowel techniek als beleid.

Consultant bij EVConsult

Samen verduurzamen?

Wil je weten hoe jouw organisatie kan bijdragen aan een toekomst van emissievrij varen? Of ben je als gemeente of watersportvereniging benieuwd naar kansen en concrete invullingen?